Page 27 - issue01
P. 27
๓
่
พระบาทสมเด็็จพระนั่่�งเกล้้าเจ้าอยู่่�หัว ทรงร่บราชการในั่ร่ชกาล้ท่� ๒
�
่
่
่
่
เม�อพระบาทสมเด็็จพระพุทธยู่อด็ฟ้้าจุฬาโล้กมหัาราช ค์วามนั่บถอตอพระบารมพระบรมเด็ชานัุ่ภาพในั่พระบาทสมเด็็จ
�
�
สวรรค์ต ได็้ทรงมอบราชสมบ่ติแกพระบาทสมเด็็จพระพุทธ พระพุทธยู่อด็ฟ้้าจุฬาโล้ก ท่�วหันั่้าก่นั่นั่่นั่ก็จริงอยู่่�
เล้ิศหัล้้านั่ภาล้่ยู่ แล้ะทรงขึ้นั่ค์รองราชสมบ่ติเม่�อ พ.ศ. ๒๓๕๒ แต�ทม่ค์วามนั่ยู่มยู่นั่ด็่ตอพระบรมเด็ชานัุ่ภาพแล้ะ
ึ
�
ิ
�
่
�
ิ
่
เวล้านั่�นั่พระบาทสมเด็็จพระนั่�งเกล้้าเจ้าอยู่�หั่ว ด็ำรง พระบารม่ขึ้องพระองค์ก็มโด็ยู่มาก ทม่ค์วามยู่ินั่ด็่ตอบุญ่บารม่ขึ้อง
�
์
่
�
่
่
่
่
่
่
พระอิสรยู่ยู่ศเป็นั่พระเจ้าล้กเธอ พระองค์์เจ้าชายู่ทบ แล้ะได็้ทรงรบ เช�อวงศ์พระเจ้ากรุงธนั่บุร อ่นั่เนั่�องป็ระพ่นั่ธ์ด็้วยู่พระบาทสมเด็็จ
่
ิ
่
่
็
พระราชภารกิจสำค์่ญ่ในั่งานั่ราชการต�งแต�ตนั่รชกาล้ท่� ๒ เป็นั่ตนั่มา พระพุทธยู่อด็ฟ้้าจุฬาโล้ก
่
็
่
้
้
่
่
โด็ยู่เฉพาะในั่การชำระค์ด็สมเด็็จเจ้าฟ้้ากรมขึ้นั่กระษตรานั่ชิต แล้้วค์ิด็วาถ้าได็้เจ้านั่ายู่เช�นั่นั่่นั่เป็นั่เจ้าแผ�นั่ด็ินั่จะเป็นั่อ่นั่ได็ ้
ุ
ุ
�
็
็
�
หัร่อเจ้าฟ้้าเหัมนั่ ฉล้องพระเด็ชพระค์ุณท่�งเจ้ากรุงธนั่บร่ท่�เป็็นั่เจ้าเก�านั่ายู่แก� แล้ะ
็
ุ
็
ค์ด็เจ้าฟ้้ากรมขึ้นั่กระษตรานั่ชิต เป็นั่ค์ด็่ท�สำค์่ญ่ในั่สม่ยู่ พระบาทสมเด็็จพระพุทธยู่อด็ฟ้้าจุฬาโล้ก ซึ่ึ�งเป็นั่เจ้าใหัม�นั่ายู่ใหัม �
ุ
ุ
่
็
่
่
่
็
่
่
่
ร่ชกาล้ท่� ๒ เจ้าฟ้้ากรมขึ้นั่กระษ่ตรานั่ชิต ทรงเป็็นั่พระราชโอรส ท�งสองฝ่่ายู่ด็งนั่�กมอยู่�โด็ยู่มาก ทค์ิด็เหั็นั่แก�ป็ระโยู่ชนั่์ตนั่ท�จะได็้
่
่
�
่
ุ
ุ
ึ
ในั่พระเจ้ากรุงธนั่บุร่กบเจ้าจอมมารด็าฉิมใหัญ่� ซึ่ึ�งเป็นั่พระราช โอกาสทำการทุจริตเพราะจะได็้เป็็นั่ผ่้ม่ค์วามด็่ค์วามชอบต�อผ่้ซึ่�ง
่
็
ธด็าในั่พระบาทสมเด็็จพระพุทธยู่อด็ฟ้้าจุฬาโล้ก เม่�อยู่งทรงรบ เป็็นั่เจ้าแผ�นั่ด็นั่ก็จะม่บ้าง
ิ
ิ
่
่
ุ
ราชการในั่สม่ยู่กรุงธนั่บร่ ม่พระนั่ามเด็ิมว�า เจ้าฟ้้าสพ่นั่ธุวงศ์ จึงเป็นั่การยู่ากท่�จะไว้วางพระราชหัฤท่ยู่ในั่ทานั่ผใด็
ุ
�
่
็
้
่
ึ
ตอมา พ.ศ. ๒๓๕๐ พระบาทสมเด็จพระพทธยู่อด็ฟ้าจฬาโล้ก ผ้หันั่�ง ซึ่ึ�งจำเป็นั่จะต้องใหั้ป็ระกอบพร้อมท�งสติป็ญ่ญ่าแล้ะค์วาม
็
้
ุ
ั
่
ุ
�
็
มหัาราช จึงโป็รด็เกล้้าฯ ใหั้เล้่�อนั่กรมเจ้านั่ายู่ ๒ พระองค์์ ต�งกรม กล้้าหัาญ่แล้ะค์วามจงรกภกด็่ท�งสามป็ระการ จึงจะสามารถท่ �
่
่
่
่
ุ
�
้
ิ
่
ึ
่
�
่
๗ พระองค์์ ซึ่�งรวมถึงสมเด็็จพระเจ้าหัล้านั่เธอ เจ้าฟ้้าสพ่นั่ธุวงศ จะชำระเสยู่นั่ศตรท�งนั่ใหัสนั่รากเงาระงบการจล้าจล้ ซึ่ึงจะเกด็
�
ิ
�
�
่
์
่
่
็
�
เป็นั่กรมขึ้นั่กระษตรานั่ชิต พระองค์์ ๑ ด็้วยู่ พระบาทสมเด็็จ ขึ้นั่ในั่พระนั่ค์รในั่เวล้าทต่�งพระราชธานั่่ใหัม�ยู่่งไม�ม่�งค์่�งสมบ่รณ์
ึ
่
่�
ุ
ุ
พระพุทธยู่อด็ฟ้้าจุฬาโล้ก ทรงโป็รด็พระเจ้าหัล้านั่เธอพระองค์นั่�มาก ฉะนั่�นั่ใหั้ค์วามสงบเร่ยู่บร้อยู่ต�งอยู่�ไมเป็นั่ท่�เด็อด็ร้อนั่
่
์
�
็
่
่
่
่
่
ิ
่
�
่
้
�
�
่
่
่
จงทรงสรางวงทาพระ หัรอวงตะวนั่ตก ซึ่ึงอยู่ตด็กบพระบรม แกสมณาจารยู่ป็ระชาราษฎรภายู่ในั่พระนั่ค์ร แล้ไมเป็นั่ทหัมนั่
ึ
ิ
�
็
�
�
่
�
์
่
มหัาราชวงใหั้เป็นั่ท่วงป็ระทบขึ้องเจ้าฟ้้าสุพ่นั่ธุวงศ์ กรมขึุ้นั่ ป็ระมาทแก�ราชด็่สกรภายู่นั่อกซึ่�งจะพล้อยู่ซึ่�ำเติมได็้ เพราะทรง
่
่
็
�
ึ
กระษ่ตรานั่ชิต
ุ
่
็
่
ิ
พระราชด็ำริเหั็นั่การเป็นั่ขึ้้อสำค์่ญ่ยู่�งใหัญ่�ด็งนั่� จึงทรงมอบใหั ้
่
่
่
ุ
่
์
ด็้วยู่เหัตท�พระองค์มเช�อสายู่ท�งฝ่่ายู่พระราชวงศ์พระเจ้า พระบรมเชษฐราโชรส อ่นั่ทรงทราบพระราชหัฤท่ยู่ช่ด็วาป็ระกอบ
�
ึ
่
่
่
่
กรุงธนั่บุรแล้ะพระบรมราชวงศ์จกร จึงม่ขึุ้นั่นั่างจำนั่วนั่หันั่�ง ด็้วยู่ค์ุณสามป็ระการด็งพรรณนั่ามาแล้้วนั่่�นั่ ใหั้ทรงพิจารณา
่
่
่
ป็ระสงค์์จะใหั้พระองค์์เป็็นั่ผ้สบพระราชบ่ล้ล้งก์ แล้ะได็้ท่ล้ยูุ่ยู่ง ขึ้้อค์วามท่�งป็วง...”
�
ใหั้ทรงเตร่ยู่มกอการขึ้บถขึ้นั่ ท�งท่�ในั่เวล้านั่�นั่พระบาทสมเด็็จ พระองค์์เจ้าชายู่ทบในั่เวล้าท�ทรงชำระค์ด็่นั่ม ่
�
่
่
ึ
่
�
่
่
พระพุทธเล้ิศหัล้้านั่ภาล้่ยู่ ทรงขึ้นั่ค์รองราชยู่์แล้้ว แต�ยู่่งมิได็้ทรง พระชนั่มายูุ่เพ่ยู่ง ๒๓ พรรษาเทานั่�นั่ แต�ด็้วยู่พระป็รชาขึ้องพระองค์ ์
�
ึ
�
่
่
ิ
จ่ด็การพระราชพธ่บรมราชาภิเษกเท�านั่่นั่
�
ิ
่
จึงทรงสามารถชำระค์ด็ใหั้เสร็จส�นั่ได็้ในั่เวล้าไม�นั่านั่ เม�อทรง
่
่
�
่
็
่
่
เม่�อพระบาทสมเด็็จพระพุทธเล้ิศหัล้้านั่ภาล้่ยู่ ทรงทราบ พิจารณาได็้ค์วามเป็นั่สตยู่์สมด็งหันั่งสอฟ้้อง รวมท�งได็้ตวผ้รวม
่
่
่
�
่
่
ุ
็
�
เร�องการเตร่ยู่มกอการขึ้บถ จึงโป็รด็เกล้้าฯ ใหั้พระเจ้าล้กเธอ กอการเป็นั่ขึ้้าราชการ ๑๐ ค์นั่ แล้ะขึ้้าในั่กรมเจ้าฟ้้ากรมขึ้นั่
�
่�
ุ
�
พระองค์์ใหัญ่ (พระองค์์เจ้าชายู่ท่บ) ทรงพิจารณาชำระค์ด็่ ด็่งท กระษ่ตรานั่ชิตอ่ก ๓๐ ค์นั่ ชำระร่บเป็็นั่ส่ตยู่ท่�งสินั่แล้้ว
์
พระบาทสมเด็็จพระจล้จอมเกล้้าเจ้าอยู่�หัว ทรงพระราชนั่ิพนั่ธ ์
่
่
ุ
ไว้ในั่ “บุรพภาค์พระธรรมเทศนั่า เฉล้ิมพระเก่ยู่รติพระบาท พระบาทสมเด็็จพระพุทธเล้ิศหัล้้านั่ภาล้่ยู่ จึงโป็รด็ใหั้
ุ
็
ุ
่
สมเด็็จพระนั่่�งเกล้้าเจ้าอยู่่�หัว” ว�า ถอด็ยู่ศเจ้าฟ้้ากรมขึ้นั่กระษ่ตรานั่ชิต เหัล้่อเพ่ยู่ง “หัม�อมเหัมนั่”
แล้้วนั่ำไป็ป็ระหัารช่วิตพร้อมกบพวกท่รวมค์ด็ด็้วยู่ก่นั่ เม่�อว่นั่พุธ
ิ
่
�
�
�
�
็
่
“...ทรงเหันั่วาพระบรมวงศานัุ่วงศ์แล้ะขึ้้าราชการผ้อนั่ เด็่อนั่ ๑๐ ขึ้นั่ ๕ ค์�ำ
่
�
ึ
่
่
่
่
จะไม�ม่ผใด็กอป็รด็้วยู่สติป็ัญ่ญ่าแล้ะกล้้าหัาญ่ ซึ่�อตรงจงรกภกด็ ่
้
่
่
ุ
ต�อพระองค์์ยู่ิ�งขึ้นั่ไป็กว�าพระเชษฐราโชรสพระองค์์นั่่�ได็้ ถ้าจะใหั ้ ด็้วยู่เหัตท�พระองค์์เจ้าชายู่ทบ ทรงม่ค์วามด็่ค์วามชอบ
ึ
�
่
�
่
็
�
่
�
ผ้อนั่ชำระเนั่�อค์วามจะยู่่ด็ยู่าว ฤๅเค์ล้�อนั่ค์ล้ายู่ไป็ ไมเป็นั่การจบมนั่ ในั่เร่�องนั่่� เม่�อพระบาทสมเด็็จพระพุทธเล้ิศหัล้้านั่ภาล้่ยู่ ได็้เสด็็จ
่
่
่
่
่
็
ิ
ท�วถึงโด็ยู่รอบค์อบ ก็จะเป็นั่เหัตุใหั้เกด็เสยู่นั่ศตร่ลุ้กล้ามมากไป็ เถล้ิงถว่ล้ยู่ราชสมบ่ติแล้้ว จึงได็้พระราชทานั่พระสุพรรณบตร
่
่
�
�
�
�
่
ิ
่
�
่
็
ึ
ฤๅเป็็นั่เช่�อสายู่ใหั้เกด็เหัตอ่นั่ตรายู่ส่บไป็ภายู่หันั่้า สถาป็นั่าขึ้นั่เป็นั่ กรมหัมนั่เจษฎาบด็นั่ทร์ พระราชทานั่ทวงทาพระ
ิ
ุ
ุ
่
(ป็ัจจบ่นั่ค์อ มหัาวิทยู่าล้่ยู่ศิล้ป็ากรวิทยู่าเขึ้ตวงทาพระ) แล้ะ
่
�
ึ
็
�
ุ
่
�
�
ด็้วยู่เหัตวาในั่เวล้านั่นั่ขึ้้าราชการซึ่�งเป็นั่ค์นั่เกาได็้ทำ เค์ร�องอป็โภค์บริวารขึ้องหัมอมเหัมนั่ใหั้เป็นั่บำเหันั่็จท�ทรงได็ ้
็
�
็
ุ
่
่
ุ
ราชการมาแต�ค์ร�งเจ้ากรุงธนั่บร กยู่งมอยู่ป็ะป็นั่โด็ยู่มาก ทม ่ ทำค์วามด็่ค์วามชอบในั่เร่�องนั่่ �
่
่
�
่
่
�
่
็
่
25
