Page 36 - ISSUE03

สมเด็จพระม าสม เจ้า กรมพระ รมานุชิตชิ นรส
ม า ราช ัตติยราชก ี สมัยรัชกา ที

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
พระนามเดิม พระองค์เจ้าวาสุกรี เป็นพระราชโอรสในพระบาท
สมเด็จพระพุท ยอด าจุ าโลกมหาราช ประสูติแต่เจ้าจอม
ี
ึ
มารดาจุ้ย ่งต่อมาได้เป็นท่ท้าวทรงกันดาล ในรัชกาลท่ ๒ ๓
ี
ึ
�
พระองค์เจ้าวาสุกรี ประสูติเม่อวันเสาร์ เดือนอ้าย ข้น ๕ คา
ื
่
จุลศักราช ๑๑๕๒ ตรงกับวันท่ ๑๑ ันวาคม พุท ศักราช ๒๓๓๓
ี
เป็นปีที่ ในรัชกาลที่ ๑

ี
ต่อมาเม่อสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมาน ุ ท่มา .
ื
็
ชิตชิโนรสทรงเจริ พระชันษาได้ ๑๒ พรรษา ได้ทรงผนวชเปน
ื
สามเณร เมื่อ พ ศ ๒๓ ๕ ระหว่างที่สมเด็จพระมหาสมณเจ้า เม่อออกพรรษาแล้ว พระบาทสมเด็จพระพุท เลิศหล้า
�
ั
กรมพระปรมานุชิตชิโนรสทรงผนวชเป็นสามเณรอยู่น้นได้ทรง นภาลัย เสด็จพระราชดาเนินมาพระราชทานผ้าพระก ินท ี ่
�
ศึกษาในสานักสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม วัดพระเชตุพน จึงทรงพระกรุณาโปรดให้สมเด็จพระมหาสมณเจ้า
โดยมิได้ทรงลาสิกขาจนกระท่งส้นรัชกาลพระบาทสมเด็จ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส เป็นพระราชาคณะ ให้ครองก ิน และ
ิ
ั
พระพุท ยอด าจุ าโลกมหาราช ตั้งให้เป็นอ ิบดีสง ์ครองวัดพระเชตุนในวันนั้น ต่อมาพระบาท
สมเด็จพระพุท เลิศหล้านภาลัยจึงทรงสถาปนาพระองค์เจ้า
ื
ต่อมาในรัชกาลท่ ๒ เม่อทรงมีพระชนมายุครบ ๒๐ พระวาสุกรี เป็นกรมหมื่นนุชิตชิโนรสศรีสุคตขัติยวงศ์
ี
พรรษา จึงทรงผนวชเป็นพระภิกษุ ราวปี พ ศ ๒๓๕ ต่อมาเมื่อ
ั
ี
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรสทรงผนวช คร้นถึงรัชกาลท่ ๓ ทรงเป็นอ ิบดีสง ์วัดพระเชตุพน และ
ได้ราว ๓ พรรษา หรือ บางแห่งว่า พรรษา สมเด็จพระพนรัตน์ น่าจะได้เป็นพระอาจารย์ของพระบรมวงศานุวงศ์หลายพระองค์
วัดพระเชตุพน ได้ถึงมรณภาพในระหว่างพรรษา เช่น พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นต้น รวมทั้งได้
ื
�
พระนิพน ์วรรณคดีสาคั ของไทยหลายเร่อง เช่น สรรพสิท ิ
ค�า ันท์ สมุทรโ ษคา ันท์ ภาคปลาย ลิลิตตะเลงพ่าย
�
ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก และวรรณคดีเร่องอ่น ในจารึก
ื
ื
วัดพระเชตุพน ได้แก่ โคลงกลบท กลบทดาวล้อมเดือน
โคลงบอกด้านการป ิสังขรณ์วัดพระเชตุพน โคลงภาพคนต่าง
ภาษา ก ษณาสอนน้องค�า ันท์ โคลงภาพ ษีดัดตน ต�ารา ันท์
วรรณพ ติและมาตราพ ติ เป็นต้น
เมื่อสิ้นแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น
ิ
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชโนรส พระชนมาย ุ
ได้ ๖๐ พรรษา ทรงเป็นพระบรมวงศ์ช้นผ้ให ่และเป็น
ั
ู
เจาคณะกลาง เวลานั้นสมเด็จพระสัง ราชสิ้นพระชนมแลวและ
้
์
้
ยังไม่มีการสถาปนาสมเด็จพระสัง ราชองค์ใหม่ ดังนั้นพระบาท
ื
สมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เม่อเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติแล้ว
จึงโปรดให้จัดพิ ีมหาสมณุตมาภิเษกสมเด็จพระมหาสมณเจ้า
กรมพระปรมานุชิตชิโนรส เป็นสมเด็จพระสัง ราช เม่อ พ ศ
ื
๒๓
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
ื
ิ
ทรงประชวรด้วยพระโรคชรา และส้นพระชนม์เม่อวันศุกร์
เดือนอ้าย ขึ้น ค�่า ปี ลู เบ จศก จ ศ ๑๒๑๕ เวลาบ่าย ๓ โมง
ตรงกับวันที่ ันวาคม พ ศ ๒๓ ๖ สิริรวมพระชนมายุได้ ๖๓
พรรษา ทรงด�ารงต�าแหน่งสมเด็จพระสัง ราชได้ ๒ ปี