Page 39 - ISSUE-02
P. 39
๗ ๘
ุ
่
เจ้าพระยู่าบด็ินั่ทรเด็ชา (สิงหั์ สิงหัเสนั่) การขุด็คล้องแสนั่แสบ
่
ุ
ขุนั่พล้แก้วค่�พระบารม่ร่ชกาล้ท� ๓
�
ุ
การุขึ้ด็คล้องแสินแสิบน�นป็รุากฏหัล้ักฐานวา พรุะบาท
ั
ุ
้
ั
�
่
้
สิมัเด็จพรุะนงเกล้าเจาอยหัว ทรุงพรุะกรุณาโป็รุด็เกล้าฯ
�
็
้
ั
ิ
่
่
�
เจ้าพรุะยาบด็ินทรุเด็ชา ใหั้พรุะยาศรุ่พพัฒนรุัตนรุาชโกษาธ์ิบด็เป็็นแมักองจ้างกุล้่จน
ั
่
ั
�
้
ุ
�
ทสิมัุหันายก แมั�ทัพใหัญ่ � ขึ้ด็คล้องต�งแตหััวหัมัากไป็ถิ่งบางขึ้นาก ซึ่้�งอย�ในเขึ้ตจังหัวด็
่
์
่
่
ผ้สิำเรุ็จรุาชการุ นามัเด็มั สิิงหั ์ ฉะเชิงเทรุา ด็้วยเหัตุผล้ทางยุทธ์ศาสิตรุสิำหัรุับล้ำเล้ยงเสิบยง
ิ
่
ุ
ั
�
่
์
ั
�
เป็นบุตรุชายคนท ๔ ขึ้อง อาหัารุแล้ะยทโธ์ป็กรุณไป็ยงกองทพททำสิงครุามัในป็รุะเทศ
็
่
่
ั
เจ้าพรุะยาอภัยรุาชา (ป็�น) กมัพชา
ิ
�
�
ั
่
แผนด็ินพรุะบาทสิมัเด็็จ คล้องขึ้ด็ใหัมันมัช่อเรุยกตามัตำบล้ท่ตงวา “ค์ลองบางขึ้นากำ”
่
�
�
�
�
�
ุ
่
่
ุ
พรุะพุทธ์ยอด็ฟื้้าจฬุาโล้ก ด็ังทป็รุากฏในพรุะรุาชพงศาวด็ารุกรุุงรุัตนโกสิินทรุ์ รุัชกาล้ท� ๓
�
่
่
มัหัารุาชได็รุับรุาชการุเป็็น ขึ้องเจ้าพรุะยาทิพากรุวงศมัหัาโกษาธ์ิบด็ (ขึ้ำ บุนนาค) ว�า
์
้
จมันเสิมัอใจรุาชหัวหัมันมัหัาด็เล้ก “...ครุ�นมัาถิ่งเด็อน ๒ ขึ้�น ๔ คำ (ตรุงกับวันเสิารุท� ๓๐
ั
�
่
�
่
็
่
้
่
์
้
�
ั
้
�
�
ตอมัาในแผนด็ินพรุะบาท ธ์ันวาคมั พ.ศ. ๒๓๘๐) จ�งโป็รุด็เกล้้าโป็รุด็กรุะหัมัอมัใหั้พรุะยา
�
ั
ิ
�
สิมัเด็็จพรุะพุทธ์เล้ิศหัล้้านภาล้ัย ศรุ่พพัฒนรุัตนรุาชโกษาธ์ิบด็เป็็นแมักองจ้างจนขึุ้ด็คล้องต�งแต �
่
่
รูปปั�นเจ้าพระย์าบด่์นทรเด่ชา (ส์งห์ ส์งฝหเสนี) เจ้าพรุะยาบด็ินทรุเด็ชา (สิิงหั์) หััวหัมัากไป็ถิ่้งบางขึ้นาก เป็็นทาง ๑,๓๓๗ เสิ้น ๑๙ วา ๒ ศอก
ตัั�งอย์ู่ ณ วด่จกำรวรรด่์ราชาวาสวรมหาว์หาร
ั
ั
ได็รุับรุาชการุในกรุมัพรุะรุาชวัง ล้ก ๔ ศอก กว้าง ๖ ศอก รุาคาเสิ้นล้ะ ๗๐ บาท รุวมัเป็็นเงิน
้
้
�
ั
ั
ุ
�
�
�
ท�งคาตอไมั้ คาแก้คล้องพรุะโขึ้นงแล้ะคาขึ้ด็รุวมัเป็็นเงิน ๑,๒๐๖ ช�ง
ุ
บวรุสิถิ่านมังคล้ (วังหัน้า) ได็้เป็็นพรุะพรุหัมัสิรุินทรุ์ พรุะยารุาช ๑๓ ตำล้ง ๒ บาท ๑ สิล้ง ๑ เฟื้�อง ขึ้ด็อยถิ่งป็ีชวด็โทศก ศักรุาช
ื
่�
้
้
้
ุ
โยธ์า แล้ะพรุะยาเกษตรุรุักษา ตามัล้ำด็ับ ๑๒๐๒ (พ.ศ. ๒๓๘๓) จ�งสิำเรุ็จ...”
้
�
ั
้
ครุนถิ่งรุชกาล้พรุะบาทสิมัเด็จพรุะนงเกล้าเจาอยหัว
ั
�
็
ั
�
ั
่
้
้
เมั�อขึุ้ด็คล้องบางขึ้นากขึ้�นแล้้วจงทำใหั้สิามัารุถิ่เด็ินเรุอล้ัด็
้
่
่
้
ได็้เป็็นพรุะยารุาชสิุภาวด็ เจ้ากรุมัพรุะสิรุัศวด็กล้าง นา ๕,๐๐๐ แมั�นำเจ้าพรุะยา – แมั�นำบางป็ะกงได็สิะด็วกมัากขึ้�น เพรุาะจาก
่
ุ
่
�
้
้
�
หัล้ังสิงครุามัป็รุาบเว่ยงจันทน์ได็้เล้่�อนเป็็นเจ้าพรุะยารุาชสิุภาวด็่ พรุะนครุสิามัารุถิ่ล้องเรุอล้ด็จากคล้องรุอบพรุะนครุ (คล้องคเมัอง)
�
่
่
ั
่
วาท่สิมัุหันายก แล้ะเจ้าพรุะยาบด็ินทรุเด็ชา วาท่สิมัุหันายก ออกคล้องมัหัานาคเขึ้าสิคล้องบางกะป็ไป็จนถิ่้งหััวหัมัากแล้วเขึ้า
�
�
�
�
้
ิ
้
้
�
่
นา ๑๐,๐๐๐ คล้องบางขึ้นากท่ขึ้ด็ขึ้�นใหัมัแล้้วตัด็เขึ้้าแมั�นำบางป็ะกงได็ทันท ่
�
้
�
้
�
ุ
เจ้าพรุะยาบด็ินทรุเด็ชา (สิิงหั์) เป็็นแมั�ทัพใหัญ่ � โด็ยไมั�ต้องล้องเรุอไป็อ้อมัเขึ้้าคล้องสิำโรุงด็ังแต�กอน ทำใหั ้
่
�
�
่
ผสิำเรุจรุาชการุในการุสิงครุามักับเวยด็นามัในกมัพชา รุวมั การุขึ้นสิงเสิบยงอาหัารุแล้ะยุทโธ์ป็กรุณสิำหัรุับกองทัพไทย
้
็
่
ั
่
์
่
�
�
เวล้ากวา ๑๕ ป็ี จนสิามัารุถิ่ได็รุับชัยชนะจากสิงครุามักับเวยด็นามั ในกมัพชาได็รุับความัสิะด็วกสิบายมัากขึ้�นเป็็นอันมัาก
้
่
้
้
ั
่
ั
จากน�นจงสิถิ่าป็นาสิมัเด็็จพรุะหัรุิรุักษรุามัา (นักองคด็้วง)
้
์
์
ิ
่
ั
ป็ฐมักษัตรุยขึ้องรุาชวงศป็ัจจุบันขึ้องกมัพชาใหั้ครุองกรุุงกมัพชา
์
่
ั
เจ้าพรุะยาบด็ินทรุเด็ชา (สิิงหั์) วาท่สิมัุหันายก แมั�ทัพใหัญ่ �
�
�
้
่
ั
ผ้สิำเรุ็จรุาชการุ ถิ่งอสิญ่กรุรุมัเมั่�อวันเสิารุ์ เด็อน ๘ ขึ้�น ๓ คำ
�
้
่
ี
้
ป็รุะกาเอกศก จ.ศ. ๑๒๑๑ (พ.ศ. ๒๓๙๒) ด็้วยโรุคไขึ้ป็่วงท ่ �
ิ
่
บ้านหัล้วงรุิมัคล้องโอ�งอ�าง (ป็ัจจุบันคอ เว�งนาครุเกษมั)
ผล้งานสิำคญ่ขึ้องเจ้าพรุะยาบด็ินทรุเด็ชา (สิิงหั์) นอกจาก
ั
สิงครุามัใหัญ่ครุ�งป็รุาบเวยงจันทน์แล้ะรุบญ่วนแล้้ว เจ้าพรุะยา
�
่
ั
บด็ินทรุเด็ชา (สิิงหั์) ยังมั่สิวนในการุขึุ้ด็คล้องบางขึ้นาก
�
(คล้องแสินแสิบ) ใหัสิรุ้างถิ่นนหัล้วง (ถิ่นนเจ้าพรุะยาบด็ินทรุ์) ค์ลองแสนแสบในอด่ตั
้
ี
จากเมัองกบินทรุบุรุไป็ถิ่งเมัองศรุโสิภณ สิรุ้างเมัองพรุะตะบอง ที�มา: https://www.silpa-mag.com/history/article_21640
่
่
่
่
่
้
เมัองศรุโสิภณ ฯล้ฯ
่
่
ในด็้านพรุะพุทธ์ศาสินา เจ้าพรุะยาบด็ินทรุเด็ชา (สิิงหั์)
ั
้
ได็บ่รุณะวัด็จักรุวรุรุด็ิรุาชาวาสิ สิรุ้างวด็ชัยชนะสิงครุามั (วัด็ตก)
้
วด็เทพล้่ล้า วด็ป็รุินายก ฯล้ฯ
ั
ั
ั
พรุะบาทสิมัเด็็จพรุะน�งเกล้้าอย่�หััวโป็รุด็เกล้้าฯ
ิ
่
ั
์
�
้
ิ
ใหัพรุะรุาชทานเพล้งศพเจาพรุะยาบด็นทรุเด็ชา (สิงหั) ทวด็สิรุะเกศ
ิ
้
่
ิ
�
วรุวหัารุ ณ วันเด็อน ๗ แรุมั ๒ คำ
ุ
ค์ลองแสนแสบในปัจจบัน
37
