Page 40 - ISSUE-02
P. 40
๙
่
่
่
การต�งเมองใหัม�ในั่สม่ยู่ร่ชกาล้ท� ๓
ครุ�นถิ่งในรุัชกาล้พรุะบาทสิมัเด็็จพรุะน�งเกล้้าเจ้าอย่�หััว เวยงจันทน์แล้ะกัมัพชา รุวมัท�งการุขึ้ยายบ้านเมัอง ด็ังท่ป็รุากฏ
ั
่
่
ั
้
่
�
ั
้
่
ได็มัการุต�งหััวเมัองในภาคตะวันออกเฉยงเหันอ ภาคตะวันออก หัล้ักฐานในพรุะรุาชพงศาวด็ารุกรุุงรุัตนโกสิินทรุ์ รุัชกาล้ท่� ๓
่
่
ั
่
�
่
่
ในล้าว แล้ะกมัพชาขึ้้นใหัมั ๒๘ เมัอง ซึ่�งเป็็นผล้มัาจากสิงครุามักับ ว�าได็้มัการุต�งเมัอง ได็้แก�
ั
ั
้
่
่
�
่
้
“...เมัองขึ้้�นมัหัาด็ไทย บ้านกบแจะยกขึ้�นเป็็นเมืองประจันตัค์าม ๑
์
ุ
ี
ุ
ยกด็�านหันมัานขึ้�นเป็็นเมืองกำระบลบร ๑ บ้านหัินแรุ�ยกขึ้�นเป็็นเมืองอรัญประเทศ์ ๑
้
้
บ้านท�งแขึ้ยกขึ้�นเป็็นเมืองวัฒนานค์ร ๑ บ้านสิวายเป็็นเมืองศ์รีโสภณ ๑
ุ
้
บ้านฆ้้อเป็็นเมืองอานาจเจรญ ๑ บ้านช้องนางเป็็นเมืองเสนางค์น์ค์ม ๑
์
ำ
ำ
บ้านล้ำเนาหันองป็รุอเป็็นเมืองลาเนาหนองปรือ ๑ บ้านโพแล้�นช้าง เป็็นเมืองโพแล่นช้าง ๑
่
บ้านท�าขึ้อนยางเป็็นเมืองท่าขึ้อนย์าง ๑ บ้านแซึ่งบาด็าล้เป็็นเมืองแซึ่งบาด่าล ๑
บ้านกุจฉมันารุายน์เป็็นเมืองกำฉมนาราย์น์ ๑ บ้านล้างล้ายเป็็นเมืองเรณูนค์ร ๑
์
ุ
ิ
่
บ้านนาเมัองรุามัเป็็นเมืองรามราช ๑ บ้านนาล้าด็ควายเป็็นเมืองอาทมาตั ๑
บ้านท�ามั�วงเป็็นเมืองอากำาศ์อำานวย์ ๑ บ้านหันองคายเป็็นเมืองหนองค์าย์ ๑
ุ
�
ั
บ้านโพนแพงเป็็นเมืองโพนพ์สย์ ๑ บ้านป็ากนำสิงครุามัเป็็นเมืองไชย์บรี ๑
ี
ำ
ื
บ้านคำแก้วเป็็นเมืองเขึ้�อนค์าแกำ้ว ๑ บ้านสิ�วยหัางเป็็นเมืองสะเมย์ะ ๑
บ้านภเวยงเป็็นเมืองภูเวย์ง ๑ บ้านเชยงคารุเป็็นเมืองปากำเหือง ๑
่
่
่
ี
ำ
บ้านทองคำน้อยเป็็นเมืองทองค์ำาน้อย์ ๑ บ้านเซึ่ล้ำเภาเป็็นเมืองเซึ่ลาเภา ๑
ำ
ตำบล้ซึ่�งขึ้�นฝ่่ายกรุมัพรุะกล้าโหัมัน�น บางตะพานต�งเป็็นเมืองกำาเน์ด่นพค์ุณ
ั
ั
้
้
ั
่
ั
�
้
�
ั
ั
หััวเมัองกรุมัทาน�น พวกล้าวอาสิาป็ากนำน�นมัาต�งขึ้�นเมั�อครุ�งในแผนด็ินพรุะบาทสิมัเด็็จพรุะพุทธ์เล้ิศหัล้้านภาล้ัย
�
่
้
่
้
ั
่
่
ั
�
ภายหัล้ังเมั�อป็ีชวด็ สิมัฤทธ์ิศก พวกล้าวไมั�สิบายขึ้อไป็ต�งอยท�เมัองพรุะรุด็ จ�งโป็รุด็ใหัตด็เอาแขึ้วงเมัองชล้บรุ ่
่
่
ั
ุ
ั
เมั่องฉะเชิงเทรุามัาตั�งเป็็นเมั่องขึ้้�น ช่�อเมืองพนศ์น์ค์ม เจ้าเมั่องช่�อพรุะอินทรุอาสิา ..."
ั
�
้
นอกจากพรุะบาทสิมัเด็จพรุะนงเกล้าเจาอยหัว โป็รุด็ใหั ้
็
�
่
้
ั
ต�งบ้านเมัองขึ้�นเพ�อเป็็นทป็รุะชมัพล้แล้ะพักเสิบยงอาหัารุแล้้ว
้
่
�
่
่
ุ
ั
่
่
ยังโป็รุด็ใหัสิรุ้างป็้อมัป็รุาการุเมัองทสิมัพันธ์กับเสิ้นทางเด็ินทัพ
ั
่
�
์
้
์
่
่
่
ทางเมัองป็รุาจนบุรุ – เมัองพรุะตะบอง คอ ป้อมเมืองฉะเชงเทรา
่
่
ทสิรุ้างขึ้้�นใน พ.ศ. ๒๓๗๗ ป็รุากฏในพรุะรุาชพงศาวด็ารุกรุุง
�
่
ั
รุตนโกสินทรุรุชกาล้ท่ ๓ วา “โป็รุด็ใหักรุมัหัล้วงรุกษรุณเรุศรุ
ั
ิ
์
ั
้
�
�
่
ไป็สิรุ้างป็้อมักำแพงท�เมัองฉะเชิงเทรุาขึ้�นอกตำบล้ ๑”
่
้
่
นอกจากน� เจ้าพรุะยาบด็ินทรุเด็ชายังได็ขึ้อพรุะรุาชทาน
้
่
่
ุ
พรุะบรุมัรุาชานญ่าตสิรุ้างป็้อมักำแพงเมัองพรุะตะบองแล้ะ
่
เมัองเสิยมัรุาบไวรุับศกเวยด็นามั รุวมัท�งต�งเมั่องมังคล้บรุแล้ะ รองศ์าสตัราจารย์์ ด่ร.ศ์านตั์ ภกำด่ค์า
้
ุ
ั
ั
่
้
่
่
ำ
ี
ั
่
่
เมัองศรุโสิภณอกด็้วย รองเลขึ้าธิ์์กำารราชบัณฑิ์ตัย์สภา
่
ี
ผู่้เรย์บเรย์ง
ี
บทค์วามนี� ย์ังไม่จบโปรด่ตั์ด่ตัามฉบับหน้า
ึ
เรื�อง จารกำวด่โพธิ์์� มหาว์ทย์าลย์แห่งแรกำ
ั
ั
ขึ้องสย์ามประเทศ์
38
