Page 36 - ISSUE-02
P. 36
�
�
�
่
ใน พ.ศ. ๒๓๘๓ พรุะยาเขึ้มัรุท�งป็วงได็มั่หันังสิอบอก ใน พ.ศ. ๒๓๘๘ เกิด็นำทวมัใหัญ่ เวยด็นามัยกทัพเรุอ
ั
้
่
่
่
์
�
ขึ้้อรุาชการุ ๑๘ ฉบับ มัาขึ้อพรุะองคด็้วงออกไป็เป็็นเจ้า เขึ้้ามัาต่ค�ายเมัยนชัย แล้้วยกเขึ้้ามัาต่ค�ายท่บันทายแด็ก
พรุะบาทสิมัเด็็จพรุะน�งเกล้้าเจ้าอย�หััว จงทรุงพรุะกรุุณาโป็รุด็เกล้้า ไทยสิ่้ไมั�ได็้หัน่มัาพนมัเป็ญ่แล้้วถิ่อยมัาอย่�ท�เมัองอุด็งค์ เจ้าพรุะยา
่
่
้
่
ั
ั
�
์
่
่
้
ใหั้พรุะองคด็้วงออกมัาอย่ท�เมัองพรุะตะบองแล้ะใหัสิมัทบกับ บด็ินทรุเด็ชาใหั้ขึุ้ด็สินามัเพล้าะแล้ะสิรุ้างป็้อมัต�งป็ืนใหัญ่�
์
ั
่
่
่
่
�
่
ิ
่
กองทัพเขึ้มัรุในเมัองน�น รุุกเขึ้้าโจมัต่คายเวยด็นามัท�เมัองโพธ์สิัตว ยิงค�ายเวยด็นามัทล้ายล้ง ทหัารุเวยด็นามับาด็เจ็บล้้มัตายมัากมัาย
่
่
้
่
�
่
่
ได็้เมัองแล้้วจงยกมัาไล้เวยด็นามัในเมัองอุด็งค์แล้ะพนมัเป็ญ่ องคำสิายด็ายยัญ่แมั�ทัพเวยด็นามัเหั็นว�าสิ้ไมั�ได็้จงสิ�งคนมัาเจรุจา
้
่
ใหัถิ่อยออกไป็ได็สิำเรุ็จ ขึ้อสิงบศก แมั�ทัพท�งสิองฝ่่ายออกมัาเจรุจากันท�ตำบล้โพธ์สิามัต้น
้
ิ
�
้
้
ั
ใน พ.ศ. ๒๓๘๔ แมั�ทัพเวยด็นามัช�อ องเล้�งกุน ในทสิด็ตกล้งกนวาท�งไทยแล้ะเวยด็นามัยอมัรุับนับถิ่อ
่
่
ิ
่
่
�
ั
่
ุ
�
ั
่
์
ิ
ิ
�
วางแผนครุอบครุองกัมัพชา โด็ยหัล้อกใหั้พรุะองคอมัสิวามัิภักด็� ใหั้สิมัเด็็จพรุะหัรุิรุักษ์รุามัา เป็็นพรุะมัหัากษัตรุย์เขึ้มัรุ ขึ้�นตรุง
ิ
้
ั
่
่
์
่
้
ิ
�
่
ั
กับเวยด็นามั จากน�นจงจับพรุะองคอมัแล้ะพรุะรุาชบุตรุ ต�อไทยแต�ใหั้สิ�งบรุรุณาการุแก�เวยด็นามัเหัมัอนเมั่�อครุ�งสิมัเด็็จ
่
สิมัเด็็จพรุะอุไทยรุาชาท�งหัมัด็ไป็คุมัไวท�เมัองไซึ่�งอนแล้ะเชญ่เสิด็็จ พรุะนารุายณ์รุาชา (พรุะองค์เอง) ไทยจะต้องสิ�งเชล้ยศกเวยด็นามั
่
ั
่
ิ
้
�
้
่
่
ตอไป็ยังเมัองเว้ ซึ่้�งเป็็นเมัองหัล้วงขึ้องป็รุะเทศเวยด็นามั แล้ะจามัจำนวน ๔๐ คน คนใหั้แก�เวยด็นามั เวยด็นามัจะสิ�งเจ้านาย
�
่
่
่
่
ั
ุ
ั
ุ
�
ั
้
์
ในขึ้ณะนนเหัตการุณนกอใหัเกด็ความัยงยากตามัมัา เพรุาะ เขึ้มัรุท�งหัมัด็รุวมัท�งขึ้นนางเขึ้มัรุกล้บมัายงเมัองอด็งค์แล้ะใหั้ไทย
่
�
ั
ุ
�
ุ
ั
ิ
�
่
่
่
ิ
้
ทำใหัป็รุะชาชนกมัพชาลุ้กฮือขึ้�น ในทสิด็เจ้าเมัองโพธ์สิัตว์ได็ ไป็รุ�อค�ายเวยด็นามั แล้ะเวยด็นามัไป็รุ�อค�ายไทยเมั่�อรุ�อเสิรุ็จแล้้ว
้
่
่
่
่
่
้
่
ั
�
ุ
่
่
ั
�
่
่
์
่
ขึ้อพรุะรุาชทานพรุะองคด็้วงกล้ับมัาขึ้�นครุองรุาชยทกมัพชา ใหั้ท�งสิองฝ่่ายยกทัพกล้ับบ้านเมัอง ใน พ.ศ. ๒๓๘๙ แมั�ทัพเวยด็นามั
ั
์
้
เจ้าพรุะยาบด็ินทรุเด็ชาได็้แหั�สิมัเด็็จพรุะองคด็้วงออกจากเมัอง จด็สิ�งเช�อพรุะวงศ์เขึ้มัรุแล้ะขึุ้นนางเขึ้มัรุมัาถิ่งเมัองอุด็งค์ฤาชัย
่
้
์
ั
่
่
�
ี
่
ั
�
โพธ์ิสิัตว์ มัาต�งทำคายท่�เมัองอุด็งค์ฤาชัย ในป็ตอมัาก็ย้ายมัาป็รุะทับ พรุะหัรุิรุักษ์รุามัาจัด็เครุ่�องบรุรุณาการุไป็ถิ่วายพรุะเจ้าเทยวตรุ ่
่
่
ณ เมัองพนมัเป็ญ่ กษัตรุิย์เวยด็นามั
่
�
่
้
ในรุะหัวางน� ขึุ้นนางเขึ้มัรุบางคนคด็จะกอการุกบฏ ใน พ.ศ. ๒๓๙๐ ได็จด็การุพรุะรุาชพธ์ป็รุาบด็าภเษก
ั
ิ
ิ
�
ิ
่
่
่
่
แต�ถิ่กจับได็้แล้ะป็รุะหัารุช่วิต หัล้ายคนหันไป็เขึ้้ากับเวยด็นามั พรุะองค์ด็้วง หัล้ังจากน�ความัสิัมัพันธ์์รุะหัว�างไทยกับกัมัพชา
่
่
่
่
่
่
์
ท�เมัองมั็วด็จรุก เตรุยมัจะยกมัาโจมัต่รุาชธ์าน พรุะองคด็้วง ได็้ด็ำเนินต�อไป็ด็้วยด็ ป็รุะเทศกัมัพ่ชามัความัสิงบสิุขึ้ภายหัล้ัง
่
่
่
่
้
้
�
้
จงใหัขึุ้นนางผใหัญ่เขึ้้ามัากรุาบท่ล้พรุะบาทสิมัเด็็จพรุะนั�งเกล้้า สิงครุามัท่�ยาวนาน ท�ได็้ทำใหั้เกด็สิภาวะบ้านแตกสิาแหัรุกขึ้าด็
่
ิ
เจ้าอย่�หััวทรุงทรุาบ แล้ะรุับสิ�งใหั้เจ้าพรุะยาบด็ินทรุเด็ชายกทัพ พรุะพุทธ์ศาสินาถิ่กทำล้ายก็ได็้มัการุรุ�อฟื้ื�นขึ้�นใหัมั� ด็ังน�น ไทย
้
ั
่
่
่
ั
�
ุ
�
์
่
�
ั
่
ั
ิ
้
่
คมัทหัารุไทยล้าว เขึ้มัรุ ๔๐,๐๐๐ คนออกมัาป็รุาบป็รุามั กับกมัพชาจงด็ำรุงความัสิมัพันธ์ทด็่นมัาจนสิ�นแผนด็ินพรุะบาท
สิมัเด็็จพรุะนั�งเกล้้าเจ้าอย่�หััว
จารกำเจ้าพระย์าบด่์นทรเด่ชา เจด่ีย์์ซึ่�งเจ้าพระย์าบด่์นทรเด่ชา พระปรางค์์ วด่พระปรางค์์ เจด่ีย์์บรรจุพระอัฐิ ์
ึ
ึ
ั
(ส์งห์ ส์งหเสนี) วด่พุทธิ์โฆษาจารย์์ (ส์งห์ ส์งหเสนี) ให้สร้างขึ้�นที � เมืองอด่งมชย์ ั สมเด่็จพระหร์รกำษ์รามา (พระองค์์ด่้วง)
ั
ั
ึ
ี
ุ
เมืองพนมเปญ วด่พุทธิ์โฆษาจารย์์ เมืองพนมเปญ บนเขึ้าพระราชทรัพย์์ เมืองอด่งมชย์ ั
ี
ั
ุ
34
