Page 35 - ISSUE-02

ี
วา ั ัน ไ ย กั ู า น ัยรั กา ่
์
ความ้สัม้พัันธุ์ริะห่ว่างไที่ย์กับักม้พัูชัาในริัชักาลพัริะบัาที่ ใน พั.ศู. ๒๓ เจ้าพัริะย์าอภัย์ภูเบัศูถ่งแก่อนิจกริริม้
ั

ู
สม้เด จพัริะนั�งเกล้าเจ้าอย์่ห่ัว เปั็นผลกริะที่บัโดย์ตริงจากการิ พัริะบัาที่สม้เดจพัริะนั�งเกล้าเจ้าอย์ู่ห่ัว จ่งโปัริดให่้พัริะองค์อิม้
�
ี�
แที่ริกแซึ่งของเวีย์ดนาม้ที่ม้ีต่อลาว และเปั็นผลม้าจากการิ เปั็นผู้ว่าริาชัการิเม้้องพัริะตะบัอง และให่้พัริะองค์ด้วงไปัว่าริาชัการิ
ั
ู
แที่ริกแซึ่งของเวีย์ดนาม้ต่อกม้พัชัาในสม้ัย์ริัชักาลที่� ๒ เม้้องม้งคลบัุริี ในเด้อนพั ศูจิกาย์น พั.ศู. ๒๓๘๐ ขุนนางไที่ย์ที่ี�
ี
์
เม้้องพัริะตะบัองไดริาย์งานไปักริุงเที่พัฯ ว่าพัริะองคด้วงกับัขุนนาง
้
ู
ในริัชักาลพัริะบัาที่สม้เด จพัริะนั�งเกล้าเจ้าอย์่ห่ัว ห่ลังเสริ จ
้
สงคริาม้ปัริาบัเจ้าอนุวงศู์ ไที่ย์ไม้่พัอใจเวีย์ดนาม้ที่�เข้าแที่ริกแซึ่งการิ เขม้ริบัางคนไดริ่วม้กันเกลี�ย์กล่อม้ชัาวเม้้องพัริะตะบัองให่้อพัย์พัไปั
ี
้
้
์
ุ
ี
อย์ที่�พันม้เปัญที่างกริุงเที่พัฯ ได้ที่ริาบัเริ�องจ่งให่คม้ตัวพัริะองคด้วง
ู่
ปักคริองเวีย์งจันที่นของริาชัสำนักไที่ย์ในเวลานั�น
์
เข้าม้ากริุงเที่พัม้ห่านคริ
ิ
ใน พั.ศู. ๒๓ ปัริากฏิว่าได้เกดการิกบัฏิของเวีย์ดนาม้ เม้�อพัริะบัาที่สม้เด จพัริะนั�งเกล้าเจ้าอย์่ห่ัว ได้ที่ริงที่ริาบั
้
ู
ในเม้้องไซึ่่ง่อน (ไพัรินคริ) พัริะบัาที่สม้เด จพัริะนั�งเกล้าเจ้าอย์ู่ห่ัว ความ้จริิงจากพัริะองคด้วง ก โปัริดให่้จำขังพัริะองคด้วงไว้ ต่อม้า
์
์
จ่งโปัริดให่้เจ้าพัริะย์าบัดินที่ริเดชัา (สิงห่์ สิงห่เสนี) เปั็นแม้่ที่ัพั ขุนนางผ้ห่น�งได้กริาบัทีู่ลวา ห่ากพัริะองคด้วงไดริับัความ้ลำบัาก
่
่
์
้
ู
ย์กที่ัพัไปัตเม้้องไซึ่่ง่อนโดย์ย์กเปั็นที่ัพับักเข้าม้ากม้พัชัา เพั�อบัริริจบั เกดเปั็นอะไริไปัจะที่ำให่้เกิดผลเสีย์ต่อการิเม้้องเขม้ริจ่งที่ริงโปัริด
ั
้
ู
ี
ิ
กับัที่ัพัเริ้อซึ่�งเจ้าพัริะย์าพัริะคลัง (ดิศู) เปั็นแม้่ที่ัพั ให่ขุนนางผูนั�นนำพัริะองคด้วงไปัดแลและให่ส่งอาห่าริเลี�ย์งดูม้ิให่ ้
่
้
้
้
ู
์
เจ้าพัริะย์าบัดินที่ริเดชัาตีได้เม้้องโพัธุ์ิสัตว์และเม้้องกำปังฉนัง ขาดแคลน
จนสม้เด จพัริะอุไที่ย์ริาชัาต้องเสด จไปัเม้้องไซึ่่ง่อน ที่ัพัออกญา ต่อม้าใน พั.ศู. ๒๓๘๒ พัริะองค์อิม้ไดห่นีเข้าไปัห่า
้
�
ี
จักริี (ฬุง) กับัที่ัพัเวีย์ดนาม้ตที่ัพัเจ้าพัริะย์าบัดินที่ริเดชัา ถอย์กลับัไปั เวีย์ดนาม้พัริ้อม้ที่�งกวาดต้อนคริัวเริ้อนพัริะตะบัองไปัพันม้เปัญด้วย์
ั
ิ
ใน พั.ศู. ๒๓ เวีย์ดนาม้จ่งเชัญเสด จสม้เด จพัริะอุไที่ย์ริาชัา พัริะบัาที่สม้เด จพัริะนั�งเกล้าเจ้าอย์ู่ห่ัว จ่งที่ริงพัริะกริุณุาโปัริดเกล้าฯ
ุ
กลับัม้าคริองพันม้เปัญ และสม้เด จพัริะอุไที่ย์ริาชัาสริคตในปั นั�น ให่้เจ้าพัริะย์าบัดินที่ริเดชัา (สิงห่์ สิงห่เสน) ย์กที่ัพัจากกริุงเที่พัฯ
ี
�
ั
เม้อสม้เด จพัริะอุไที่ย์ริาชัาสริคต ที่ริงม้ีแต่พัริะริาชับัุตริี ไปัปัริาบัปัริาม้ความ้วุ่นวาย์ในกริุงกม้พัูชัา เน้�องจากพัริะองค์อิม้
้�
ุ
ุ
่
่
แต่ฝึาย์เวีย์ดนาม้ไม้่ย์อม้ให่ถวาย์ริาชัสม้บัตแก่พัริะองคอิม้ ซึ่�งม้ีตำแห่นงเปั็นพัริะศูริีไชัย์เชัษ าม้ห่าอปัริาชัได้อพัย์พัคริอบัคริัว
้
ิ
ั

�
์
์
ิ
ห่ริ้อพัริะองคด้วง กษัตริย์์เวีย์ดนาม้จ่งย์กพัริะองค์เจ้าห่ญิงม้ี เม้้องพัริะตะบัองไปัเข้าด้วย์เวีย์ดนาม้
ข่�นคริองริาชัย์์ ที่ริงพัริะนาม้ตาม้ภาษาเวีย์ดนาม้ว่า บัากุ นภู เวลานั�นปัริะเที่ศูกัม้พัูชัาเกิดสงคริาม้กลางเม้้องด้วย์
ในเวลานั�นพัริะองคม้ีที่ริงม้ีพัริะชันม้์ ๒๐ พัริริษา อำนาจการิปักคริอง เวีย์ดนาม้เข้าม้าแที่ริกแซึ่งและพัย์าย์าม้ย์่ดคริองกัม้พัูชัาเข้าเปั็น
์
ู
กม้พัชัาที่ั�งห่ม้ดตกอย์่ภาย์ใต้อำนาจของแม้่ที่ัพัเวีย์ดนาม้ ขุนนาง ส่วนห่น่�งของเวีย์ดนาม้ ขุนนางเวีย์ดนาม้ชั้�อองเลิ�งกุ น ผู้ริักษา
ั
ู
ั
้
ข้าริาชัการิกม้พัูชัาถูกบัังคับัให่้แต่งกาย์แบับัเวีย์ดนาม้ ชั�อเม้้อง เม้้องพันม้เปัญ บัังคับัที่ำความ้เด้อดริ้อนต่าง ๆ ให่้แก่ขุนนางและ
ี
ี
ถูกเปัล�ย์นเปั็นภาษาเวีย์ดนาม้ เชั่น เม้้องพันม้เปัญเปัล�ย์นเปั็นนาม้ย์าง ปัริะชัาชันชัาวเขม้ริเปั็นอันม้าก ที่ั�งบัังคับัให่้แต่งกาย์อย์่างชัาว
็
ั
ั
้
้
บังคบัใชัภาษาเวีย์ดนาม้เปันภาษาริาชัการิ เวีย์ดนาม้ที่ำลาย์ เวีย์ดนาม้และเปัลี�ย์นชั�อขุนนางเขม้ริเปั็นภาษาเวีย์ดนาม้ ที่ำลาย์
ั
ั
ั
วดพัริะพัุที่ธุ์ศูาสนา ที่ำลาย์พัริะพัุที่ธุ์ริูปัทีุ่บัที่ำลาย์เจดีย์์ ตดต้นโพัธุ์ิ วดวาอาริาม้ริวม้ที่�งคม้ภีริ์ที่างพัริะพัุที่ธุ์ศูาสนาเสีย์ห่าย์เปั็นจำนวนม้าก

ั
ั
เปั็นต้น